Apa Itu Khairat Kematian?

Kematian adalah sesuatu yang pasti bagi setiap insan. Namun, hakikat ini sering kali memberi kejutan, terutama dari segi emosi dan kewangan kepada ahli keluarga yang ditinggalkan. Justeru, masyarakat Islam di Malaysia telah lama mengamalkan satu bentuk tabungan kebajikan yang dikenali sebagai khairat kematian. Ia bukan sahaja bertujuan meringankan beban kewangan ketika berlaku kematian, tetapi juga melambangkan semangat gotong-royong dan solidariti dalam komuniti.

---

Maksud Khairat Kematian

Secara ringkas, khairat kematian ialah satu skim kebajikan atau tabung yang diwujudkan untuk memberi bantuan kewangan kepada waris atau ahli keluarga seseorang apabila berlaku kematian. Ia biasanya diuruskan oleh masjid, surau, koperasi, pertubuhan kebajikan atau persatuan penduduk.

Perkataan khairat berasal daripada bahasa Arab yang bermaksud kebaikan atau kebajikan. Maka, khairat kematian boleh difahami sebagai satu bentuk kebajikan yang memberi manfaat kepada masyarakat apabila berdepan musibah kehilangan ahli keluarga.

---

Objektif Khairat Kematian

Tujuan utama khairat kematian adalah:

1. Meringankan beban kewangan waris – Kos pengurusan jenazah seperti mandi, kafan, keranda, pengangkutan, liang lahad dan upah penggali kubur boleh mencecah ratusan ringgit. Dengan adanya bantuan khairat, waris tidak perlu menanggung semua kos secara mendadak.

2. Menggalakkan amalan gotong-royong – Khairat kematian mencerminkan nilai kebersamaan, di mana setiap ahli menyumbang sedikit untuk manfaat bersama apabila berlaku kematian.

3. Memudahkan urusan jenazah – Sesetengah tabung khairat bukan sahaja menyediakan bantuan kewangan, malah turut menguruskan peralatan dan tenaga kerja untuk proses pengebumian.

4. Membina jaringan sokongan masyarakat – Waris tidak dibiarkan sendirian, sebaliknya mendapat sokongan moral dan material daripada ahli khairat lain.

---

Cara Khairat Kematian Berfungsi

Setiap skim khairat mempunyai peraturan berbeza, tetapi secara umumnya ia berfungsi seperti berikut:

1. Keahlian – Individu mendaftar sebagai ahli dengan membayar yuran tahunan atau sekali gus (lifetime membership).

2. Tabungan – Yuran ahli dikumpulkan dalam satu tabung khas yang diuruskan oleh pihak pengelola, seperti masjid atau koperasi.

3. Tuntutan – Apabila berlaku kematian melibatkan ahli atau tanggungan ahli (isteri, suami, anak, ibu bapa), waris boleh membuat tuntutan.

4. Bayaran Khairat – Pihak pengelola akan menyalurkan bantuan kewangan atau menyediakan perkhidmatan pengurusan jenazah mengikut terma dan syarat.

Contohnya, sesetengah skim memberikan wang tunai RM1,000–RM3,000 kepada waris, manakala ada juga yang terus menanggung kos pengebumian tanpa mengeluarkan wang tunai.

---

Perbezaan Khairat Kematian dan Insurans/Takaful

Walaupun khairat kematian kelihatan seperti skim perlindungan, ia berbeza daripada insurans atau takaful.

Khairat Kematian

• Bersifat kebajikan, tidak berorientasikan keuntungan.
• Dana dikumpulkan daripada ahli komuniti secara gotong-royong.
• Bayaran biasanya kecil, sekadar untuk tujuan pengurusan jenazah.

Insurans/Takaful

• Skim kewangan berdaftar, dikawal selia oleh Bank Negara.
• Premium lebih tinggi kerana manfaat perlindungan lebih besar.
• Waris boleh menerima pampasan dalam jumlah yang jauh lebih besar, bergantung pada polisi.

Namun, kedua-duanya boleh saling melengkapi. Khairat membantu urusan segera jenazah, manakala takaful memberi perlindungan kewangan jangka panjang untuk waris.

---

Kepentingan Menyertai Khairat Kematian

Mungkin ada yang memandang ringan kepentingan khairat kematian kerana beranggapan keluarga mampu menanggung kos pengebumian. Namun, beberapa faktor menjadikan ia wajar dipertimbangkan:

1. Kos pengurusan jenazah semakin meningkat – Daripada penyediaan kain kafan, keranda, hinggalah bayaran pengangkutan, jumlahnya boleh menekan waris terutama dalam keadaan tidak bersedia.

2. Meringankan urusan waris – Dengan adanya bantuan khairat, waris dapat fokus kepada proses berkabung dan doa, bukan hanya sibuk memikirkan kewangan.

3. Melambangkan ukhuwah Islamiah – Ia menjadi simbol kasih sayang sesama umat Islam yang membantu ketika susah.

4. Sumbangan kecil, manfaat besar – Dengan bayaran keahlian yang rendah (kadang-kadang serendah RM20–RM50 setahun), manfaat yang diterima sangat besar nilainya.

---

Kesimpulan

Secara keseluruhannya, khairat kematian ialah satu bentuk kebajikan masyarakat yang bertujuan meringankan beban waris apabila berlaku kematian. Ia bukan sahaja memberi bantuan kewangan, tetapi juga menjadi tanda solidariti dan gotong-royong dalam komuniti.

Walaupun ia tidak sama dengan takaful atau insurans, khairat kematian tetap relevan dan penting dalam memastikan urusan jenazah dapat dilakukan dengan lebih lancar tanpa membebankan keluarga. Oleh itu, menyertai skim khairat kematian adalah satu langkah bijak dan wajar dipraktikkan oleh setiap individu, sebagai persediaan menghadapi sesuatu yang pasti tetapi tidak diketahui waktunya – iaitu kematian.